Tò He Gốm – Quà Lưu Niệm Độc Đáo Từ Xứ Quảng

Tò he gốm là một trong những sản phẩm thủ công đặc biệt và độc đáo được tạo ra từ bàn tay tài hoa của các nghệ nhân tại làng gốm Thanh Hà, Hội An.

Nếu bạn từng ghé qua Hội An – miền đất di sản nổi tiếng của Việt Nam, chắc hẳn bạn đã say mê vẻ đẹp cổ kính của phố cổ, những chiếc đèn lồng rực rỡ và các làng nghề truyền thống lâu đời. Nhưng ít ai biết rằng, giữa lòng Hội An, làng gốm Thanh Hà không chỉ nổi tiếng với các sản phẩm gốm mỹ nghệ mà còn là nơi sản sinh ra những món đồ chơi dân gian độc đáo như tò he đất sét nung.

Vậy điều gì làm nên sức hút của tò he gốm? Quy trình chế tác có gì đặc biệt? Hãy cùng khám phá tất cả trong bài viết này!

Giới thiệu tổng quan về làng gốm Thanh Hà

Khi nhắc đến Hội An, người ta thường nghĩ ngay đến phố cổ với những ngôi nhà mái ngói rêu phong, những chiếc đèn lồng lung linh đầy màu sắc. Nhưng bạn có biết, cách trung tâm phố cổ Hội An khoảng 3km, có một làng nghề gốm nằm yên bình bên dòng sông Thu Bồn, là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích khám phá văn hóa và làng nghề truyền thống, đó chính là làng gốm Thanh Hà.

Được hình thành từ thế kỷ 16, làng gốm Thanh Hà nổi tiếng với nghề làm gốm thủ công, nơi các nghệ nhân đã gìn giữ và phát triển tinh hoa qua nhiều thế hệ.

Nghề gốm ở Thanh Hà không chỉ là một công việc mà còn là lối sống, là niềm tự hào của người dân nơi đây. Từ những khối đất sét đơn sơ, qua đôi bàn tay tài hoa của các nghệ nhân, chúng được biến hóa thành những sản phẩm gốm độc đáo, mang giá trị nghệ thuật cao.

Và tất nhiên, tò he gốm là một sản phẩm được gọi là đặc trưng, là duy nhất mà chỉ có tại làng gốm này, và được du khách cực kỳ yêu thích khi ghé thăm.

Tò He Gốm Là Gì?

Tò he gốm là một loại đồ chơi truyền thống được làm từ đất sét nung, mô phỏng lại hình ảnh các con vật, nhân vật dân gian hoặc biểu tượng văn hóa Việt Nam. Đây là một phiên bản hiện đại hơn của tò he truyền thống (làm từ bột gạo), vốn là món đồ chơi dân gian quen thuộc trong các hội chợ, lễ hội miền Bắc.

Tuy nhiên, nếu tò he bột gạo chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, thì tò he gốm lại mang giá trị bền lâu nhờ chất liệu đất sét nung chắc chắn.

Điểm đặc biệt của tò he gốm là phần khoét lỗ bên trong sản phẩm. Khi thổi vào, tò he sẽ phát ra âm thanh vui tai, tương tự như tiếng sáo. Đây chính là yếu tố khiến tò he gốm trở nên hấp dẫn và tương tác nhiều hơn với người chơi, đặc biệt là trẻ em.

Công đoạn tạo nên tò he gốm

Quy trình làm ra một chiếc tò he gốm là cả một hành trình kỳ công, nơi mỗi bước đều chứa đựng sự tỉ mỉ và tâm huyết của người nghệ nhân. Mọi thứ bắt đầu từ những khối đất sét mịn màng, được chọn lọc kỹ lưỡng từ vùng đất phù sa giàu dinh dưỡng.

Dưới bàn tay khéo léo, các nghệ nhân nặn đất thành hình dáng của những con vật đáng yêu, nhân vật dân gian hoặc biểu tượng văn hóa quen thuộc. Từng chi tiết, từ đôi tai nhỏ xinh, chiếc đuôi cong vút cho đến ánh mắt sống động, đều được chăm chút từng chút một, như thổi hồn vào sản phẩm.

Điểm đặc biệt của tò he gốm chính là phần khoét lỗ bên trong, một công đoạn đòi hỏi sự chính xác cao. Chỉ với một sai sót nhỏ, âm thanh vui tai mà tò he phát ra khi thổi sẽ không thể hoàn hảo. Đây là lúc nghệ nhân không chỉ dùng đôi tay mà còn đặt cả sự nhạy cảm và kinh nghiệm của mình vào tác phẩm.

Sau khi hoàn tất tạo hình, tò he được phơi dưới ánh nắng tự nhiên để đạt độ cứng cần thiết trước khi trải qua thử thách lớn nhất: nung trong lò ở nhiệt độ cao. Ngọn lửa không chỉ giúp sản phẩm thêm bền chắc, mà còn mang lại sắc thái mộc mạc, đậm chất truyền thống của gốm Thanh Hà.

Sản phẩm sau khi nung sẽ cho màu đỏ gạch thẫm trông rất đẹp mắt, và cuối cùng, được quét một lớp son bóng lên để đẹp mắt hơn và bảo quản sản phẩm tốt hơn.

Những khó khăn khi làm tò he gốm

Theo các nghệ nhân tại làng gốm Thanh Hà, khó khăn nhất trong việc làm tò he gốm chính là việc tạo hình và khoét lỗ tạo âm thanh

Việc tạo hình dễ nhất là với những con vật như chó, mèo, gà, trâu…

Trong khi đó thì rồng, phượng, hay các linh vật thần thoại lại khó làm hơn hẳn. Những con vật này yêu cầu tái hiện nhiều chi tiết nhỏ như vảy, sừng, cánh, hoặc dáng đứng phức tạp. Với những nghệ nhân lành nghề nhất, họ có thể tạo hình một con vật đơn giản chỉ trong vài phút. Nhưng để hoàn thiện một mẫu rồng hoặc phượng đẹp, phải mất hàng giờ đồng hồ.

Còn đối với việc khoét lỗ để tạo âm thanh thì cần rất nhiều sự tỉ mỉ, sự chính xác để không làm hỏng tạo hình của sản phẩm.

Ngoài ra, các nghệ nhân cũng chia sẻ thêm rằng, đối với một số mẫu đặc thù thì khách hàng cần phải đặt riêng, vì các mẫu này thường dùng để làm quà tặng lưu niệm hoặc đồ sưu tầm nên cần sự công phu hơn, cần thời gian nhiều hơn và hoàn thiện kỹ hơn để sản phẩm có thể đi cùng năm tháng tốt hơn.

Quà lưu niệm tò he gốm – Lựa chọn độc đáo cho du khách

Không chỉ là một món đồ chơi dân gian, tò he gốm còn mang trong mình giá trị văn hóa và nghệ thuật, trở thành món quà lưu niệm độc đáo mà bất kỳ ai đến Hội An cũng muốn sở hữu.

Mỗi chiếc tò he gốm là một “độc bản”, được làm hoàn toàn thủ công bởi đôi bàn tay tài hoa của các nghệ nhân làng gốm Thanh Hà. Từ những hình dáng quen thuộc như chú chó, con mèo, hay chú cá nhỏ xinh, đến những thiết kế cầu kỳ như rồng, phượng hay các nhân vật dân gian, tất cả đều được chăm chút tỉ mỉ, vừa mang nét mộc mạc truyền thống, vừa sống động và đầy sáng tạo.

Đặt một chiếc tò he đất sét nung trên bàn làm việc hay kệ sách, bạn sẽ cảm nhận được nét bình dị mà sâu sắc của làng gốm Thanh Hà – nơi giá trị văn hóa được lưu giữ qua từng sản phẩm.

à đặc biệt, với tính tương tác độc đáo khi thổi tạo ra âm thanh vui tai, tò he gốm không chỉ khiến trẻ nhỏ thích thú mà còn mang lại niềm vui cho cả người lớn. Đây chính là món quà mang đậm dấu ấn của Hội An, vừa nhỏ gọn, vừa ý nghĩa, đủ để làm ấm lòng bất kỳ ai nhận được.

Tổng Kết

Tò he gốm không chỉ là một sản phẩm thủ công đơn thuần mà còn là biểu tượng cho sự sáng tạo và tài hoa của người nghệ nhân làng gốm Thanh Hà. Với sự kết hợp giữa nghệ thuật dân gian và kỹ thuật làm gốm truyền thống, tò he gốm trở thành món quà lưu niệm độc đáo, mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.

Hãy đến với làng gốm Thanh Hà để khám phá và mang về cho mình một sản phẩm tò he đất sét nung – không chỉ là một món quà, mà còn là một phần của di sản văn hóa Việt Nam!